Hipertansiyon
Kısaca
Hipertansiyon, kan basıncının normal sınırların üzerinde olması durumudur. Normal kan basıncı genellikle 120/70 mmHg'nın altı olarak kabul edilir. Bu değerlerin üzerindeki herhangi bir okuma hipertansiyon olarak değerlendirilir.
Nedir
Hipertansiyon, kanın damar duvarlarına uyguladığı basıncın sürekli olarak yüksek olduğu bir durumdur. Bu durum genellikle belirti vermeden ilerler ve uzun vadede kalp hastalığı, inme ve böbrek hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hipertansiyon ve hipertansiyonun getirdiği sorunlar tüm dünyada yaklaşık bir milyardan fazla kişiyi ilgilendirmektedir.
•Hipertansiyon komplikasyonları dünyada her yıl 9.4 milyon ölüme neden olmaktadır.
•Kalp hastalıklarına bağlı ölümlerin %45’inden,
•İnmeye bağlı ölümlerin %51’inden hipertansiyon sorumludur.
•Dünyada hipertansiyon sıklığı;
•%35–46
•Türkiye’de hipertansiyon sıklığı (PatenT2-2012 )
•%30.3
•Kadınlarda %32.3
•Erkeklerde %28.4
Avrupa Kardiyoloji Derneğine göre kan basıncının (KB) sınıflandırılması;
Belirtileri nelerdir
Hipertansiyon çoğu zaman belirtilerle kendini göstermez. Ancak bazı kişilerde baş ağrısı, kulak çınlaması, baş dönmesi, burun kanaması ve yorgunluk gibi şikayetler olabilir. Bu belirtiler genellikle kan basıncı çok yüksek olduğunda ortaya çıkar.
Nedenleri
Hipertansiyonun birçok nedeni vardır. En yaygın olarak görülen hipertansiyon nedenleri:
- Yüksek tuz tüketimi
- Stres, kilo fazlalığı
- Genetik yatkınlık
- Diyabet, kolesterol
- Fiziksel aktivitenin az olması
- Magnezyum, potasyum ve kalsiyumdan yetersiz beslenme
- Doğum kontrol hapları, bazı ağrı kesiciler
- Obstruktif uyku apnesi
- Böbrek rahatsızlıkları
- Böbrek üstü bezi tümörleri
- Tiroit rahatsızlıkları
Ne zaman hekime başvurmalıyız
Eğer yüksek tansiyon belirtileri yaşıyorsanız veya risk faktörleriniz varsa, bir doktora başvurmalısınız. Özellikle baş dönmesi, şiddetli baş ağrısı veya göğüs ağrısı gibi acil durumları fark ederseniz hemen sağlık kuruluşuna gitmelisiniz. Yılda en az bir defa kan basıncınızı ölçtürmek önemlidir.
Tanı yöntemleri
Hipertansiyon tanısı genellikle kan basıncı ölçümü ile konur. Doktor, kan basıncınızı birkaç kez farklı zamanlarda ölçerek hipertansiyon tanısını koyabilir. Ayrıca kan testleri, böbrek fonksiyon testleri ve EKG gibi diğer testler de teşhis amacıyla kullanılabilir. Yüksek tansiyon tanısı için hastanede, evde veya 24 saat takip yapan holter cihazları ile ölçüm yapılabilir.
Evde KB ölçümünde kol için uygun manşonlu mekanik veya elektronik tansiyon ölçüm aleti kullanılabilir.
• Ev ölçümleri en az 5 gün, tercihen 7 gün yapılmalıdır.
•Ölçümler sabah ve akşam saatlerinde,
•En az 5 dakika oturur vaziyette istirahat sonrası ve ölçüm için önerilen standart önlemlere dikkat edilerek yapılmalıdır. İki koldan yapılan KB ölçümleri arasında fark varsa ölçümler tekrarlanmalı, yüksek olan KB not edilmelidir.
Tedavi seçenekleri
Hipertansiyon tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlar en önemli iki unsurdur. Doktorlar genellikle diyet değişiklikleri, düzenli egzersiz yapmak ve kilo kontrolü önerir. Ayrıca, kan basıncını düşürmek için çeşitli ilaç sınıfları kullanılabilir.
Yüksek tansiyonlu hastalar için yaşam tarzı önerileri;
1. Tuz alımının günlük 5-6 gr(günlük 1 çay kaşığı) düzeyine kısıtlanması önerilir.
2. Sebze, meyve ve düşük yağ içeren süt ürünlerinin daha fazla tüketilmesi önerilir.
3. Kontrendike olmadığı sürece BMI’nin 25 kg/m2 ye düşürülmesi, bel çevresinin erkeklerde <96 cm ve kadınlarda <90 cm düzeyine düşürülmesi önerilir.
4. Düzenli egzersiz, yani haftada 5-7 gün en az 30 dakikalık orta düzeyde dinamik egzersiz yapılması önerilir.
5. Sigara kullanan tüm kişilere sigarayı bırakmalarının tavsiye edilmesi ve bu konuda destek sunulması önerilir.
6. Alkol tüketimin erkeklerde günde en fazla 20-30 gr ve kadınlarda en fazla 10-20 gr olmak üzere ölçülü bir düzeye kısıtlaması önerilir.
İlaç tedavisine başlama kriterleri KB düzeyleri ve toplam kalp hastalığı risk düzeyine göre belirlenir. Sigara, kolesterol yüksekliği, obezite, diyabet gibi değiştirilebilir risk faktörleri belirlenmeli, birlikte olan koşullarda KB yüksekliği tedavi edilirken uygun yöntemlerle risk faktörleri de tedavi edilmelidir. Hekim hastayı detaylı değerlendirdikten sonra; Kan basıncını düşürmek için dört ana grup ilaçtan:
Kalsiyum Kanal Blokerleri,
Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim (ACE) İnhibitörleri
Anjiyotensin Reseptör Blokerleri (ARB)
Diüretikler gibi ilaç gruplarından biri, ikisi veya üçü ile tadaviye başlayabilir. Hekim gerekli gördüğünde farklı gruptan ilaçlar da tedaviye ekleyebilir.
Nasıl korunuruz
Hipertansiyondan korunmak için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek oldukça önemlidir. Düşük tuzlu, dengeli ve besleyici bir diyet uygulamak, düzenli fiziksel aktivite yapmak ve stres yönetimine dikkat etmek korunmak için gerekli adımlardandır. Ayrıca, düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak ve sigara içmemek de önemlidir.
Tanı yöntemleri
Standart Hazırlık
Hasta
1. Akut anksiyete, stres veya ağrı olmamalı
2. Önceki 30 dk içinde kafein, sigara veya nikotin almamış olmalı
3. Fenilefrin veya psödoefedrin gibi adrenerjik uyarıcılar içeren ilaç kullanmamış olmalı
4. Tuvalete sıkışık olmamalı
5. Kol veya önkol bölgesinde sıkı kıyafet olmamalı
6. Isısı normal olan sessiz bir odada bulunmalı
7. Ölçüm öncesi en az 5 dakika dinlenmiş olmalı
8. İşlem sırasında sessiz kalmalı
İlaç bilgileri
· Yüksek tansiyon tedavinin başlıca yararı direkt olarak KB düşürücü etkisine bağlıdır.
· Dört major antihipertansif ilaç grubu tiyazid diüretikler, kalsiyum antagonistleri, ACE inhibitörleri ve ARB’ler antihipetansif tedavi başlangıcı ve süresince tek ya da birlikte kullanılabilir.
Beta- blokerler, metabolik sendrom, KOAH, diyabet gelişme riski yüksek olan hastalarda ve sporcu / aktif bireylerde tercih edilmemelidir.
· Tiyazid grubu diüretikler gut hastalığı olanlarda ve gebelerde kullanılmamalıdır ve yüksek dozlarda metabolik sendrom, diyabet ve prediyabetli hastalarda glukoz tolerans bozukluğu yapabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır.
· Kişiye özel bir ilaç ya da ilaç birleşimini seçerken aşağıdaki özellikler göz önüne alınmalıdır;
a) Daha önce hastanın belirli bir ilaç grubu ile olumlu ya da olumsuz deneyimleri b) Hastanın kalp hastalığı risk profili ile ilişkili olarak ilaçların KV risk faktörleri üzerine etkisi c) Aşikar olmayan organ hasarının varlığı, klinik KV hastalık, böbrek hastalığı ya da diyabet gibi durumlarda bazı ilaçların diğerlerinden üstün olduğunun bilinmesi d) Tansiyon ilaç kullanımını kısıtlayacak başka hastalıkların bulunması. İlaçların yan etkilerine özellikle dikkat edilmelidir. Tedaviye uyumsuzluğun en önemli nedenidir. Yan etkiler her hastada ayni değildir.
· KB düşürücü etki 24 saat devam etmelidir. Bu etki hastanede, evde ya da 24 saatlik KB ölçülerek kontrol edilebilir.
· Günde tek doz kullanılan ve 24 saat etkinliği olan ilaçlar tercih edilmelidir.